Met de voeten in de klei...

In rubriek 'Met de voeten in de klei...' delen bronhouders verhalen en ervaringen over hoe zij op een andere manier bezig zijn met de BGT. Eric Oosterom van Stichting RIONED vertelt!

Wie ben je, voor welke BGT-bronhouder(s) werk je en wat is je rol ten aanzien van de BGT?

Mijn naam is Eric Oosterom en ik werk bij Stichting RIONED als programmamanager Data & Standaardisatie. Ik ben verantwoordelijk voor het Gegevenswoordenboek Stedelijk Water, een geavanceerd, toepassingsgericht sectoraal datamodel. Samen met de STOWA en adviesbureau Nelen & Schuurmans hebben we begin dit jaar een flink verbeterde versie van de BGT Inlooptool gelanceerd. Met deze gratis softwaretool krijgen gemeentes en waterschappen inzicht in de afstroming van hemelwater, met als belangrijkste input de BGT-vlakken en de gemeentelijke data over de riolering.

Ruben van der Zaag en Kasper Lange van Nelen & Schuurmans hebben in oktober 2024 een presentatie verzorgd over de BGT Inlooptool bij de SVB-BGT contactmiddag regio West. De BGT Inlooptool is een slimme toepassing op basis van de BGT, dus eigenlijk vertegenwoordig ik hier niet bronhouders maar gebruikers van de BGT. Ik geloof heel sterk dat juist dit soort mooie toepassingen een belangrijke drijvende kracht vormen voor het werk van bronhouders – data via een basisregistratie ontsluiten doen je uiteindelijk voor nuttige en waarde-toevoegende toepassingen.

Welke producten maak je of maakt jouw organisatie? En wat kan je hier over vertellen?

Stichting RIONED maakt kennis, richtlijnen en standaarden voor het stedelijk waterbeheer. Inclusief digitale tools voor betere data, betere analyses en beter rioleringsbeheer. Een sleutelrol daarin speelt het GWSW, dat als datamodel en uitwisselstandaard diverse processen ondersteunt en verbetert.

In 2019 hebben Stichting RIONED en de STOWA verkend of er in het stedelijke waterbeheer behoefte is aan een standaardmethode voor het registreren en koppelen van afvoerend oppervlak. Het antwoord bleek ‘ja’. Er was duidelijk behoefte aan inzicht in waar hemelwater naartoe stroomt als het op een bepaald oppervlak (=een BGT-vlak) valt: gaat het naar de bodem, naar de sloot of naar de RWZI? Dit geeft cruciaal inzicht voor de toetsing en het ontwerp van riolering, voor afvalwaterprognoses en bij het monitoren van afkoppeldoelstellingen. De standaardmethode is de BGT Inlooptabel, een uniforme manier van registreren.

Standaardisering biedt kansen voor automatisering, en vanuit die gedachte is de BGT Inlooptool ontstaan. De tool werkt zowel in QGIS als in ArcGIS Pro en vult geautomatiseerd de BGT Inlooptabel door de BGT-vlakken in een gebied te koppelen aan de rioleringsdata (conform GWSW) in datzelfde gebied. Hiermee worden herbruikbare basisdata gegenereerd voor modellen, analyses en kaarten. Handmatig gearceerde papieren kaartjes behoren daarmee tot het verleden.

Je had het over een nieuwe versie van de tool? Kan je uitleggen hoe de tool verbeterd is?

In februari 2025 is, op basis van gebruikservaringen, een nieuwe versie van de BGT Inlooptool gelanceerd, met diverse nieuwe functionaliteiten die de bruikbaarheid sterk vergroten. De belangrijkste nieuwe functionaliteit is het behouden van handmatig toegevoegde gebiedskennis bij een nieuwe analyse. De BGT Inlooptool maakt op basis van invoerparameters en een beslisboom een eerste inschatting van welk BGT-vlak is aangesloten op welke bestemming, zoals een rioolleiding. Het is essentieel dat lokale experts dit beeld valideren en waar nodig te verbeteren op basis van gebiedskennis zoals uitgevoerde afkoppelprojecten. Als dit echter telkens opnieuw moet gebeuren wanneer er nieuwe brondata beschikbaar komen, dan wordt dit een repetitieve en tijdsintensieve klus. Nu kunnen de resultaten van een vorige analyse meegegeven worden zodra de tool opnieuw wordt gedraaid, en blijven de handmatige wijzigingen behouden.

Andere verbeteringen aan de tool zijn onder andere:

• Het opslaan van resultaten en toepassen van revisiebeheer;
• Het downloaden van brondata op basis van een gebiedsgrens (naast BGT nu ook GWSW en BAG);
• Het aggregeren van statistieken, bijvoorbeeld voor bemalingsgebieden of buurten;
• Het geven van meldingen voor vlakken die handmatige controle vereisen.

Hieronder volgen een aantal screenshots van de tool:

Figuur 1 - de benodigde gegevens kunnen worden gedownload op basis van een gebiedsgrens

Figuur 2 - De inputdata worden opgegeven, waarna de analyse kan worden gestart

Figuur 3 - De analyse wordt uitgevoerd op basis van invoerparameters en een achterliggende beslisboom. De invoerparameters kunnen naar wens worden aangepast en desgewenst met de reset-knop worden teruggezet naar de standaardwaarden.

Figuur 4 - Het resultaat van de tool bestaat uit zeven lagen, gebundeld in een GeoPackage. De laag "4_BGT_inlooptabel" bevat informatie over de afwatering van BGT-vlakken.

Welke toekomstverwachtingen heb je bij dit product?

We hopen zoveel mogelijk waterbeheerders enthousiast te maken over de BGT Inlooptool. Zulke toepassingen zijn ook een impuls voor steeds meer gemeenten en waterschappen om hun riooldata te verbeteren en te standaardiseren volgens het GWSW. En meer algemeen hopen we dat andere sectoren geïnspireerd worden ook (gestandaardiseerde) datasets te gaan combineren voor nuttige toepassingen.

Wat wil je verder nog kwijt aan de lezers van de nieuwsbrief?

Spread the word! Misschien kom je zelf niet direct in aanraking met vraagstukken waarvoor de BGT Inlooptool een oplossing biedt, maar misschien ken je wel collega’s, klanten of anderen die er baat bij hebben. De tool is volledig gratis, met duidelijke handleidingen, en er zijn geen kleine lettertjes. Maak er dus gebruik van. En laten we vooral ook weer even stilstaan bij de prachtige basisregistraties die we in ons land hebben, waardoor we zulke mooie toepassingen kunnen maken!